Het temperament van Monsieur

De reden voor zijn gedrag ligt misschien wel in zijn jeugd. Monsieur – zoals de oudste broer van de koning genoemd wordt – staat vanaf jongs af aan in de schaduw van zijn broer. Dit omdat hun moeder wil dat duidelijk is dat Louis de meerdere is. In het algemeen konden de broers goed met elkaar opschieten. Monsieur houdt van kletsen en ravotten, maar kan ook driftbuien krijgen.

Kleine Monsieur sloeg bijvoorbeeld een dame die hem uitlachte nadacht hij was gestruikeld over de rokken van zijn danspartner. En niet lang daarna de dochter van een eredame die ruziede met zijn verzorgster.

Soms was Louis de klos van de driftbuien van zijn broer. Zo wilde Monsieur, wellicht om zijn broer en moeder te shockeren, tijdens de vasten persé van de stoofpot eten. Louis probeert de schaal met eten van hem af te pakken, maar dat lukt niet zonder te morsen: enkele druppels belanden in het haar en op de kleding van Monsieur. waarop die besluit de schaal leeg te gooien in het gezicht van zijn broer. Louis is geschokt en zegt dat als het niet voor de aanwezigen was, hij Monsieur zelf de kamer uit zo gooien. Mokkend trekt Monsieur zich terug in zijn slaapkamer. Hij kreeg later nog straf voor het ‘beledigen van de koning’.

Maar de kleine koning kon er ook wat van. Zo beschrijft hoveling La Porte een alleraardigst incident:

“De koning stond erop dat hij samen met Monsieur een kleine kamer zou delen. Toen ze ’s ochtends wakker werden spuugde de koning, zonder na te denken, op het bed van zijn broer, waarna zijn broer opzettelijk terug spuugde op het bed van de koning. De koning, nogal boos, spuugde zijn broer in het gezicht, en toen sprong zijn broer op het bed van de koning en begon erop te pissen. De koning deed hetzelfde op het bed van zijn broer; hierna, toen ze beiden geen spuug en pis meer hadden, begonnen ze elkaar de nachthemden uit te trekken en elkaar klappen te geven. Ik probeerde de koning tegen te houden, maar dat lukte niet, zodat ik de markies van Villeroy moest laten halen, die hun een forse uitbrander gaf. Monsieur was veel dwarser dan de koning, maar het was moeilijker om de koning tot bedaren te brengen dan Monsieur.”

Als hij meerderjarig is, gebruikt Monsieur vaak zijn humor als wapen. Bij de verloving van zijn broer met Maria Theresia, mochten de aanstaanden elkaar niet spreken of begroeten. Schalks vroeg Monsieur aan Maria Theresa wat ze van de deur – waar Louis stond – vond. Maria Theresa antwoordde dat de ze deur heel mooi en goed uit vond zien. Dat de relatie tussen de broers op volwassen leeftijd best goed blijft, is enigzins wonderbaarlijk. De eerste echtgenote van Monsieur krijgt kortstondig een buitenechtelijke relatie met Louis. De koning tolereert de homoseksuele relaties van zijn broer en Monsieur is de enige die met hem mag ruziën.
Toch zorgt Monsieur voor geroddel door zijn relatie met de chevalier de Lorraine en door als vrouw verkleed op feestjes te verschijnen.

Ondanks zijn driftbuien, verwijfde manieren en openlijke relaties met mannen – de chevalier de Lorraine was een grote favoriet – had Philippe ook andere kwaliteiten. Hij wist eigenhandig een behoorlijk fortuin te vergaren, voornamelijk juwelen. Zijn twee echtgenotes behandelde hij altijd netjes en kwam zijn plicht voor het zorgen van nageslacht na. Ook had hij bewijsdrang, dat er voor zorgde dat hij op het slagveld toonde een goed bevelhebber te zijn.

Ironisch gezien zou hij vlak voor zijn dood nog ruziën met zijn broer. Die zou de zoon van Monsieur niet goed behandelen. Kwaad gaat Monsieur naar huis, waar hij aan een beroerte overlijdt.

Het feit dat de huidige leden van de voormalige Franse koninklijke familie van hem afstammen, en niet van zijn broer de koning zou hem ongetwijfeld hebben geplezierd.

Bronnen:
– Fraser, Antonia. 2006. Lodewijk XIV – Leven En Liefdes van de Zonnekoning. Uitgeverij Nieuw Amsterdam. ISBN 9789046802540
– Wilkinson, Richard. 2014. Lodewijk XIV. Uitgeverij Veen Media. ISBN 9789085714347.
– Party Like 1660 – Even a Sun King is not safe from being beaten up… by his brother.